Firmy coraz częściej dostrzegają korzyści z zatrudniania osób niepełnosprawnych. Coraz więcej z nich pracuje więc na otwartym rynku pracy.
W Polsce ponad 2,5 mln osób w tzw. wieku produkcyjnym to niepełnosprawni. Pracę ma zaledwie 14 proc. z nich. W krajach tzw. starej UE odsetek ten wynosi ok. 45 proc. Nowe, obowiązujące od 1 stycznia przepisy regulujące kwestię dofinansowań dla pracodawców zatrudniających niepełnosprawnych mają zmniejszyć tę dysproporcję.

Wartościowi pracownicy

Z danych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wynika, że w ciągu ostatnich lat coraz więcej niepełnosprawnych znajduje pracę w firmach prywatnych, a nie tylko w zakładach pracy chronionej. W 2004 roku na ponad 192,5 tys. pracujących niepełnosprawnych ponad 177 tys. pracowało w ZPCHr, a nieco ponad 15 tys. na otwartym rynku. W grudniu 2007 r. z niespełna 221 tys. takich osób 178 tys. pracowało w ZPCHr, a ponad 42 tys. w prywatnych firmach. Może to świadczyć o tym, że polityka zachęt dla pracodawców zarudniających niepełnosprawnych przynosi pozytywny efekt, a także o tym, że firmy doceniają tych pracowników. To, czy bardziej przeważają zachęty, czy przekonanie, że niepełnosprawni pracownicy mają wiele do zaoferowania, okaże się z końcem tego roku.
Od 1 stycznia w Polsce obowiązują nowe warunki dotyczące dofinansowania miejsc pracy niepełnosprawnych (zgodne z wymogami Komisji Europejskiej). Przewidują m.in., że pracodawca, aby otrzymać pomoc publiczną, musi podnieść wskaźnik zatrudnienia netto w firmie i wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnością, co ma zapobiegać zwalnianiu pracowników, aby na ich miejsce zatrudnić osobę z niepełnosprawnością i dostać dofinansowanie. Drugi to refundowanie maksymalnie 75 proc. kosztów zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością.

Firmy widzą korzyści

Tomasz Leleno, rzecznik Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, przekonuje, że choć firmy biorą pod uwagę ulgi, jakie mogą otrzymać za zatrudnienie niepełnosprawnych, to coraz częściej nie jest to ich jedyna motywacja.
- Powoli następuje zmiana świadomości pracodawców, którzy dostrzegają, że niepełnosprawni mają wiele do zaoferowania. Prace wykonują z ambicją i zaangażowaniem, często posiadają wysokie kwalifikacje. Warto podkreślić, że z każdym rokiem zwiększa się odsetek niepełnosprawnych z wyższym wykształceniem - mówi Tomasz Leleno.
Zdaniem Izabeli Sadowskiej-Trzcińskiej z Portalu Praca.pl, w Polsce wciąż jeszcze zdecydowanie za mało jest miejsc, w których niepełnosprawni mogą znaleźć pracę i dlatego ważne jest wskazywanie dobrych przykładów w tym zakresie.
- Obecnie osoby głuchonieme można spotkać za kasami hipermarketów. Także w bankach pracują głuchoniemi analitycy. Osoby niepełnosprawne ruchowo świetnie radzą też sobie, obsługując telefoniczną infolinię - mówi Izabela Sadowska-Trzcińska.

Psychologia renty

Eksperci przyznają, że jedną z największych przeszkód w zatrudnianiu niepełnosprawnych jest mentalność, i to nie tylko pracodawców.
- Bardzo trudno spotkać osobę niepełnosprawną szukającą pracy - przyznaje Joanna Piec-Gajewska z Praca.pl.
Dodaje, że pracując w doradztwie personalnym, wielokrotnie spotkała się z sytuacją, że pracodawcy byli skłonni zatrudnić niepełnosprawnych, ale po prostu nie mogli ich znaleźć lub takie osoby nie były skłonne do pracy.
Adrian Witan ze Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji, który pracuje w infolinii stowarzyszenia, przyznaje, że osoby niepełnosprawne w Polsce wciąż jeszcze w za małym stopniu wychodzą na świat zewnętrzny.
- Nierzadko zdarza się, że wręcz boją się podjąć pracę, aby nie stracić zasiłku czy renty - mówi Adrian Witan.
Z kolei zdaniem Tomasza Leleno sytuacja na rynku pracy osób niepełnosprawnych zmieni się, gdy większość bezrobotnych będzie sama dążyć do podjęcia pracy. PFRON zapowiada, że będzie inicjować działania, które umożliwią im realizację tego celu. Także Portal Praca.pl rusza z kampanią Zdrowy Rynek Pracy. Chce objąć patronatem działania organizacji i pracodawców wspierających osoby, którym trudniej odnaleźć się na rynku pracy, w tym osoby niepełnosprawne.
KORZYŚCI Z ZATRUDNIANIA NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Dla pracodawcy:
Przedsiębiorca zatrudniający osoby niepełnosprawne może liczyć m.in. na:
dofinansowanie do wynagrodzeń oraz refundację składek na ubezpieczenia społeczne za zatrudnione osoby niepełnosprawne. Taką pomoc może otrzymać z PFRON,
• pracodawca zatrudniający co najmniej 25 pracowników i przekraczający ustawowy wskaźnik zatrudniania osób niepełnosprawnych w swojej firmie jest zwolniony z obowiązkowych wpłat na PFRON.
Dla pracownika:
• dodatkowa 15-minutowa przerwa - przysługuje na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek i jest wliczana do czasu pracy,
• skrócony czas pracy - niepełnosprawny nie może pracować dłużej niż 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, nie powinien też pracować nocą. Skrócenie czasu pracy nie może być podstawą do obniżenia pensji,
• dodatkowy urlop - osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym.