Wojewódzki sąd administracyjny obowiązkowo powinien dokonać kontroli zaskarżonej decyzji, sprawdzając ustawowe przesłanki umorzenia należności z tytułu nieopłaconych składek. Tak stwierdził NSA, uznając kasację ZUS za zasadną.
Powodem zajęcia się sprawą była skarga mężczyzny prowadzącego działalność rolniczą. ZUS odmówił mu umorzenia nieopłaconych składek, ponieważ jego zdaniem nie nastąpiła żadna z przesłanek wymienionych w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.). Zgodnie z przepisami należności z tytułu składek mogą być umarzane m.in. w przypadku ich całkowitej nieściągalności. ZUS może także odstąpić od ściągania długu, jeśli dłużnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku, lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji. Organ rentowy ustalił, że w tym przypadku mężczyzna pobiera emeryturę w wysokości 1712,29 zł. Ze względu na zły stan zdrowia wydaje na leki 600 zł miesięcznie. Zdaniem ZUS trudna sytuacja majątkowa i zdrowotna skarżącego, w tym złożenie oświadczenia o niewystarczających dochodach ze świadczenia emerytalnego, nie stanowi kryterium umorzenia składek. Zakład uważał, że dochody uzyskiwane w prowadzonym samodzielnie gospodarstwie (bez dodatkowych osób na utrzymaniu) stanowią podstawę zabezpieczenia niezbędnych potrzeb życiowych skarżącego w kwocie przewyższającej minimum socjalne. Mężczyzna zalegał ze składkami od 2000 do 2010 r. na kwotę 44 755,38 zł. Do tego dochodziły odsetki, które na 13 czerwca 2016 r. wynosiły 55 662,50 zł.
Zainteresowany odwołał się od decyzji ZUS do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Ten zaś po zbadaniu sprawy uznał, że są podstawy do umorzenia zaległości. Co więcej wskazał, że część długu uległa przedawnieniu. Z takim stanowiskiem nie zgodził się organ rentowy. Skierował sprawę do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który przyznał mu rację, kierując sprawę do ponownego rozpatrzenia przez wojewódzki sąd administracyjny. W ocenie sędziów NSA w tym przypadku ZUS jako organ administracyjny w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie w zakresie ustalenia przesłanek ustawowych umorzenia i zaległości. Natomiast kwestia wymagalności należności, w tym także jej przedawnienia, została zastrzeżona dla właściwości sądów powszechnych jako sprawa z zakresu ubezpieczenia społecznego. A tym samym nie może być rozpatrywana przez sąd administracyjny.
ORZECZNICTWO
Wyrok NSA z 23 czerwca 2017 r., sygn. akt II GSK 646/17.