Zgodnie z ogólną zasadą osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania.
Przez wiele lat prowadziłem działalność gospodarczą. W 2015 r. wystąpiłem do sądu o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Sąd ogłosił upadłość 10 czerwca 2015 r. Zakończenie postępowania upadłościowego sąd stwierdził dopiero 12 czerwca tego roku. Z jaką datą powinienem wyrejestrować działalność gospodarczą z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej? Czy w okresie upadłości podlegałem ubezpieczeniom? Myślałem, że to syndyk składał za mnie deklaracje. Znajomy powiedział mi, że do czerwca powinienem sam za siebie opłacać składki.
Zgodnie z ogólną zasadą osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Użyte w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) określenie „wykonywanie działalności” wskazuje, że istotny jest tutaj element faktycznego prowadzenia działalności. Przedsiębiorca nadal więc może prowadzić swoją działalność od chwili zgłoszenia wniosku o upadłość do dnia wydania przez sąd orzeczenia o upadłości. Jeżeli to zrobi, wówczas podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, chyba że dojdzie do istotnego ograniczenia możliwości prowadzenia przedsiębiorstwa (np. przez zabezpieczenie majątku dłużnika). Jednak z chwilą ogłoszenia upadłości upadły co do zasady traci zarząd, możliwość korzystania i rozporządzania majątkiem stanowiącym masę upadłościową.
Firmy już nie ma
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 15 marca 2012 r., sygn. akt II UK 159/11, upadły nie prowadzi pozarolniczej działalności gospodarczej i wobec tego nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 13 pkt 4 ustawy systemowej. Utrata prawa zarządu uniemożliwia upadłemu prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. W konsekwencji nie spełnia on już przesłanek wystarczających do prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, stąd też na skutek braku takiej aktywności ubezpieczonego, w myśl przepisów ustawy systemowej, ubezpieczony nie spełnia przesłanki w postaci faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej od momentu ogłoszenia jego upadłości.
Artykuł 61 prawa upadłościowego za datę powstania masy upadłości określa dzień ogłoszenia upadłości. Zatem masa upadłości powstaje od początku dnia, w którym ogłoszono upadłość. Z kolei ta okoliczność przesądza o tym, że mienie przedsiębiorcy służące do tej chwili do realizacji celów prowadzonej działalności gospodarczej przekształca się w masę upadłości, która służy syndykowi do zaspokojenia podstawowego celu upadłości likwidacyjnej, tj. zaspokojenia wierzycieli.
Niespełniona definicja
A taki cel jest sprzeczny z definicją działalności gospodarczej określonej w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, której celem jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Z tego względu od dnia ogłoszenia upadłości przedsiębiorca, nie prowadząc faktycznej działalności, nie podlega ubezpieczeniom. Wydaje się zatem, że również z tą datą powinno nastąpić wyrejestrowanie nie tylko z ubezpieczeń, ale i z CEIDG.
WAŻNE
Wyrejestrowanie z ubezpieczeń społecznych i ewidencji prowadzenia działalności i powinno nastąpić z dniem ogłoszenia upadłości.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 13 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.).
Art. 61 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2171 ze zm.).
Art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1829 ze zm.).
Art. 69 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1793 ze zm.).