Przedsiębiorstwo, które ma prawo do udzielania ulg we wpłatach na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), świadczy usługi sprzątania. Wśród jego kontrahentów jest m.in. gminny ośrodek kultury. Na skutek zmiany przepisów dotyczących podatku VAT faktura za wykonane usługi nie jest wystawiana na tę instytucję, ale na jednostkę samorządu terytorialnego. Czy mimo to firma może udzielać temu podmiotowi obniżeń we wpłatach na PFRON?
Obowiązująca od początku roku w stosunku do samorządów i ich jednostek organizacyjnych centralizacja VAT ma istotne znaczenie dla firm udzielających ulg we wpłatach na PFRON i pracodawców chcących z nich korzystać. Jednostki organizacyjne gminy, powiatu lub województwa nie rozliczają się jako odrębni płatnicy VAT, podatnikiem jest sama jednostka samorządu terytorialnego (JST). Gdy przedsiębiorstwo, które świadczy usługi na rzecz np. żłobka, przedszkola lub ośrodka pomocy społecznej, wystawia fakturę za wykonaną pracę, jako nabywcę wskazuje JST, a dopiero jako odbiorcę instytucję jej podlegającą. Takie określenie nabywcy jest zaś kluczowe, ponieważ firma nie może wystawić jednostce organizacyjnej informacji o kwocie ulgi we wpłacie na PFRON, a ta nie może skorzystać z obniżenia.
Brak tego uprawnienia potwierdza PFRON w interpretacji indywidualnej wydanej dla jednego z przedsiębiorców (decyzja nr DW.050.9.2017.IGR). Wystąpiła o nią spółka zajmująca się BHP, która świadczy usługi dla publicznego gimnazjum. Jej zdaniem może udzielać szkole ulgi i powołuje się przy tym na art. 21 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: ustawa rehabilitacyjna), z którego wynika, że obowiązek dokonywania wpłat miesięcznych na rzecz funduszu ciąży na pracodawcy. Ponieważ przepisy ustawy nie zawierają definicji pracodawcy, więc zastosowanie mają tu regulacje kodeksu pracy, które pod tym pojęciem rozumieją jednostki organizacyjne, choćby nie miały osobowości prawnej. W ocenie firmy informacja o kwocie obniżenia wpłat na PFRON powinna być wystawiona na jednostkę organizacyjną, bo jest rzeczywistym nabywcą usługi i podmiotem zobowiązanym do płacenia na rzecz funduszu. Natomiast JST jest jedynie formalnym nabywcą, który wstąpił w prawa i obowiązki podległych instytucji, ale tylko w odniesieniu do VAT.
Jednak PFRON uznał, że takie zastosowanie przepisów ustawy rehabilitacyjnej jest nieprawidłowe. Wyjaśnia, że w myśl jej art. 22 ust. 10 pkt 1 sprzedający wystawia informację o kwocie obniżenia każdemu nabywcy, którego zakup został udokumentowany fakturą, a płatność nastąpiła w terminie na niej określonym. Natomiast uzyskanie prawa do obniżenia nie zależy od statusu nabywcy. Zatem posiadanie przez samorządową jednostkę organizacyjną przymiotu pracodawcy nie ma znaczenia dla nabycia prawa do ulgi na PFRON. Z tego względu nie można utożsamiać nabywcy z pracodawcą zobowiązanym do wpłat.
Dodatkowo fundusz podkreśla, że jednym z warunków, które łącznie trzeba spełnić, aby uzyskać prawo do ulgi, jest udokumentowanie przez nabywcę kwoty obniżenia informacją wystawioną przez sprzedawcę w określonym terminie. Bezsporne jest, że nabywcą jest ten, czyje dane widnieją na fakturze. Tym samym istnieje tożsamość podmiotowa między nabywcą wskazanym na fakturze VAT a nabywcą, o którym mowa w art. 22 ustawy rehabilitacyjnej. Ponadto ani przepisy ustawy o VAT, ani ustawy rehabilitacyjnej nie kategoryzują pojęcia nabywcy na formalnego i rzeczywistego, lecz posługują się jednym, którego cechy wskazuje pierwszy z wymienionych aktów prawnych, a drugi wykorzystuje na potrzeby realizacji art. 22. Dlatego tylko nabywca widniejący na fakturze i w informacji zawierającej kwotę obniżenia jest uprawniony do wykorzystania ulgi. Nie może przy tym takiego obniżenia podzielić, odsprzedać lub przenieść w wyniku refakturowania na inne podmioty, w tym swoje jednostki organizacyjne. Obniżenie wpłat na PFRON ma bowiem charakter indywidualny i niezbywalny (wyjątek od reguły stanowią zasady sukcesji przewidziane w ordynacji podatkowej).
Podstawa prawna
Art. 22 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2047 ze zm.).