Zatrudniamy pracownika z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności na 1/2 etatu z wynagrodzeniem 1200 zł. Ponadto przysługuje mu premia miesięczna w wysokości od 10 do 30 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Pracownika obowiązuje skrócona norma dobowa, tj. 7 godzin. Ma ponad 10-letni staż pracy, więc podstawowy wymiar urlopu to 26 dni. Nabył też prawo do dodatkowego urlopu w wymiarze 10 dni. W tym roku wykorzystał łącznie 10 dni urlopu.
Pracownikowi niepełnosprawnemu w stopniu umiarkowanym przysługuje płatne zwolnienie od pracy w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym. Natomiast wynagrodzenie za czas tego zwolnienia jest obliczane jak ekwiwalent za urlop.
Czas pracy i urlopy
Pracownikom ustala się wymiar czasu pracy dla danego okresu rozliczeniowego na zasadach ogólnych wynikających z art. 130 kodeksu pracy z uwzględnieniem tego, że czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Jednak w stosunku do niektórych pracowników odrębne przepisy mogą przewidywać inną normę dobową i tygodniową. Do takiej grupy pracowników należą ci z orzeczonym stopniem niepełnosprawności. Szczególne uregulowania m.in. w zakresie ich czasu pracy zawiera ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: ustawa o rehabilitacji). Czas pracy wszystkich osób niepełnosprawnych nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Natomiast czas pracy osób zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności jest krótszy i wynosi maksymalnie 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
Osoba niepełnosprawna nie może być też zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Jednak wskazane ograniczenia co do czasu pracy, w tym norm czasu pracy, nie dotyczą:
osób zatrudnionych przy pilnowaniu, oraz osoby, na której wniosek lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą, zezwoli na ominięcie odrębnych norm (art. 16 ust. 1 ustawy o rehabilitacji).
Z kolei wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru jego czasu pracy, biorąc za podstawę 20- lub 26-dniowy wymiar urlopu w zależności od ogólnego stażu pracy, przy czym niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia. Oprócz tego pracownikowi niepełnosprawnemu w stopniu znacznym lub umiarkowanym przysługuje jeszcze dodatkowy urlop w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Jednak z pierwszego takiego urlopu pracownik może skorzystać dopiero po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia go do jednego z tych stopni niepełnosprawności.
Wymiar urlopu dodatkowego również ulega odpowiedniemu obniżeniu w stosunku do wielkości etatu. Oznacza to, że pracownik, o którym mowa na wstępie, ma prawo do urlopu w wymiarze łącznie 18 dni:
1) urlop podstawowy:
26 dni x 1/2 etatu = 13 dni,
2) urlop dodatkowy:
10 dni x 1/2 etatu = 5 dni.
W tym roku pracownik zdążył wykorzystać urlop w wymiarze 10 dni, a więc ma jeszcze 3 dni urlopu podstawowego i 5 dni dodatkowego. Osobne ustalenie wymiarów obu urlopów stosownie do części etatu jest istotne nie tylko dla celów późniejszego ewentualnego sporządzenia świadectwa pracy, lecz także aby sprawdzić, czy urlop dodatkowy wraz ze zwolnieniem na turnus rehabilitacyjny nie przekroczy ustawowego limitu 21 dni roboczych (o czym mowa niżej).
Urlopu (zarówno zwykłego, jak i dodatkowego) udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Przy udzielaniu urlopu jeden dzień urlopu odpowiada niższej w tym przypadku normie dobowej, tj. 7 godzinom pracy.
Specjalne zwolnienie
Jednym z dodatkowych uprawnień osób niepełnosprawnych jest możliwość skorzystania ze zwolnienia od pracy w celu m.in. uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym. Jest to forma zorganizowanej aktywności polegająca na połączeniu wypoczynku z usprawnianiem, mająca na celu poprawę stanu psychofizycznego. Jednak przywilej dotyczy tylko osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (a nie ze stopniem lekkim). Mają one prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:
1) w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku – na wniosek lekarza, pod którego opieką znajduje się ta osoba;
2) w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.
Ustawodawca zaznaczył jednak, że łączny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnienia od pracy z tytułu wyjazdu na turnus nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym. Przykładowo nie dojdzie do przekroczenia 21 dni, jeśli pracownik pełnoetatowy wykorzysta 10-dniowy urlop dodatkowy i pojedzie na 2-tygodniowy turnus (10 dni roboczych). Należy podkreślić, że udzielenie zwolnienia od pracy i urlop to dwa odrębne uprawnienia, tzn. pracownik, który jedzie na turnus rehabilitacyjny, nie korzysta w tym czasie z urlopu.
Zwolnienia od pracy pracodawca udziela osobie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności na podstawie wniosku lekarza sprawującego nad nią opiekę o skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Wniosek ten określa rodzaj turnusu i czas jego trwania. Z kolei skierowanie pracownik przedstawia pracodawcy w takim terminie, który umożliwi zapewnienie normalnego toku pracy w zakładzie.
Podstawą wypłaty wynagrodzenia za czas zwolnienia jest przedłożony pracodawcy dokument, który potwierdza pobyt na turnusie, wystawiony przez organizatora turnusu (np. faktura VAT).
Płatne jak ekwiwalent
Wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy oblicza się jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Oznacza to konieczność ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenia zarówno ze składników w stałej miesięcznej wysokości, jak i składników zmiennych przysługujących za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc i za okresy dłuższe niż jeden miesiąc. Składniki zmienne należy przyjąć w średniej miesięcznej wysokości.
W celu obliczenia podstawy wynagrodzenia za czas zwolnienia należy zsumować miesięczne składniki, tj.:
1) wynagrodzenie określone w stałej stawce miesięcznej – w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do wynagrodzenia za zwolnienie od pracy w celu uczestnictwa w turnusie,
2) wynagrodzenie zmienne w przeciętnej wysokości:
– przysługujące za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, wypłacone w okresie trzech miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do omawianego wynagrodzenia,
– przysługujące za okresy dłuższe niż jeden miesiąc, wypłacone w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do wynagrodzenia za turnus.
Tak ustaloną sumę miesięcznych wynagrodzeń dzieli się przez współczynnik ekwiwalentowy, aby otrzymać wynagrodzenie za jeden dzień zwolnienia. Ową dniówkę należy podzielić przez liczbę odpowiadającą dobowej normie czasu pracy obowiązującej pracownika, a następnie tak otrzymane wynagrodzenie za jedną godzinę zwolnienia trzeba pomnożyć przez liczbę godzin tego zwolnienia. W przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy należy pamiętać o dwóch krokach:
1) obniżeniu wartości współczynnika proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy,
2) podzieleniu stawki za jeden dzień przez odpowiednią normę dobową pracownika, tj. 8 godzin, a w przypadku niepełnosprawnego z normą obniżoną – przez 7 godzin (nie obniża się jej odpowiednio do wymiaru czasu pracy). [RAMKA]
Wyliczenie dla pracownika
Zmienne wynagrodzenie w okresie trzech miesięcy poprzedzających miesiąc uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, tj. lipiec – wrzesień, wyniosło łącznie:
144 zł + 180 zł + 300 zł = 624 zł.
Średnia miesięczna premia wynosi zatem:
624 zł : 3 = 208 zł.
Wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym wynosi więc:
1200 zł + 208 zł = 1408 zł (podstawa wymiaru wynagrodzenia)
1408 zł : 10,42 (współczynnik ekwiwalentowy w 2017 r. dla połowy etatu) = 135,12 zł (stawka za jeden dzień)
135,12 zł : 7 godzin = 19,30 zł (stawka za jedną godzinę)
19,30 zł x 35 godz. = 675,50 zł.
Za październik pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w stałej stawce, ale w pomniejszonej wysokości:
1200 zł : 77 godz. (nominał dla października dla 1/2 etatu) = 15,58 zł x 42 godz. pracy (77 godz. – 35 godz. zwolnienia) = 654,36 zł,
a także wynagrodzenie za czas przebywania na turnusie i premia za czas przepracowany.
Lista płac na październik 2017 r. (premia wynosi 120 zł)
Podstawa prawna
Art. 154, art. 1542 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.).
Art. 15, 16, 19, 20 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2046 ze zm.).
Par. 15, 16, 18, 19 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 ze zm.).
Rozporządzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 22 maja 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania zwolnień od pracy osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym (Dz.U. nr 100, poz. 927).
