Zamierzam zatrudnić na umowę o pracę osobę, która pochodzi z miejscowości znacznie oddalonej od siedziby firmy. Chciałbym w związku z tym zawrzeć w angażu postanowienie, że wszelkie ewentualne spory wynikające ze stosunku pracy będzie rozstrzygał sąd pracy właściwy dla pracodawcy. Czy taki zapis jest dopuszczalny?



Zgodnie z art. 46 kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) strony mogą umówić się na piśmie o poddanie sporu (już wynikłego lub mogącego wyniknąć w przyszłości z oznaczonego stosunku prawnego) sądowi I instancji, który według ustawy nie jest miejscowo właściwy. Jest to tzw. umowa prorogacyjna. Sąd ten będzie wówczas wyłącznie właściwy (jeżeli strony nie postanowiły inaczej lub gdy powód nie złożył pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym). Dopuszczalne jest także ograniczenie umową pisemną prawa wyboru powoda między kilkoma sądami właściwymi dla takich sporów. Pisemną umową stron nie można jednak zmienić wyłącznej właściwości miejscowej. A contrario zatem możliwe jest objęcie ową umową prorogacyjną właściwości miejscowej: przemiennej oraz ogólnej.
Z kolei powództwo w sprawach z zakresu prawa pracy wytacza się albo przed sąd właściwości ogólnej pozwanego albo ten, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana, ewentualnie przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład pracy.
Sąd Najwyższy w postanowieniu z 13 lutego 2014 r., sygn. akt II PZP 1/13, stwierdził natomiast, że strony stosunku pracy nie mogą zapisać w umowie, iż spory pracownicze będzie rozstrzygał inny niż właściwy miejscowo sąd pracy. Właściwość przemienna w sprawach pracowniczych (czyli ta określona w art. 461 par. 1 k.p.c.) jest bowiem szczególnym przypadkiem właściwości wyłącznej, co wyklucza stosowanie umów prorogacyjnych. W konsekwencji wyłączone jest zawarcie w umowie o pracę proponowanego zapisu. W przeciwnym razie, jeśli dojdzie do sporu przed sądem pracy, pracodawca narazi się na to, że sąd ten fakultatywnie stwierdzi z urzędu swą niewłaściwość miejscową, co – w rezultacie – niepotrzebnie wydłuży całe postępowanie. ⒸⓅ
Podstawa prawna
Art. 46, art. 202, art. 461 par. 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1822 ze zm.).