Zmiana charakteru współpracy prawnika z kancelarią nie wystarczy, aby radca prawny mógł dokonywać preferencyjnych wpłat do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
INTERPRETACJA
Nie wszyscy mecenasi, którzy właśnie rozpoczynają własną działalność, mogą płacić niższe składki. Tak wynika z ostatniej interpretacji ZUS.
Problematyką preferencyjnych składek na ubezpieczenie społeczne dla początkujących adwokatów i radców zajmował się już Sąd Najwyższy. W uchwale z 10 kwietnia 2013 r. ( sygn. akt II UZP 2/13) stwierdził, że preferencyjne składki ZUS mecenas może opłacać także wówczas, gdy wykonuje działalność na rzecz byłego pracodawcy, u którego był zatrudniony wcześniej jako aplikant adwokacki. Podobnie SN orzekł wcześniej w wyroku z 12 lutego 2013 r. (sygn. akt II UK 184/12), jednak w odniesieniu do radców prawnych.
Najnowsza interpretacja ZUS pokazuje jednak, że trudno zastosować taką regułę do wszystkich mecenasów, którzy właśnie zarejestrowali działalność gospodarczą. Sprawa, którą zajmował się organ rentowy, dotyczyła radcy prawnego, który był zatrudniony przez blisko 11 lat na umowie o pracę w kancelarii na stanowisku prawnika. Podlegał on jednemu z partnerów, który zarządzał pracami zespołu o konkretnej specjalizacji. Po tym okresie prawnik rozwiązał umowę i założył własną działalność gospodarczą. W dalszym ciągu działał jednak na rzecz dotychczasowej firmy, ale już jako partner (na podstawie umowy o współpracę).
Jako początkujący przedsiębiorca prawnik chciał skorzystać z preferencji w opłacaniu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (w okresie pierwszych 24 miesięcy od rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej). Uznał, że jest do tego uprawniony, bo charakter czynności wchodzących w zakres działalności gospodarczej jest szerszy od tych wykonywanych przez niego na podstawie dotychczasowego stosunku pracy. Przy realizacji powierzonych zadań będzie też – inaczej niż poprzednio – całkowicie samodzielny. Nowa rola ma się wiązać również ze zwiększoną odpowiedzialnością wobec podmiotów trzecich oraz z szerszymi kompetencjami (np. do składania oświadczeń woli w imieniu kancelarii). Wobec całkowicie nowego charakteru współpracy z firmą w ramach działalności gospodarczej prawnik wywnioskował, iż w ramach stosunku pracy nie wykonywał „czynności wchodzących w zakres wykonywanej działalności gospodarczej” i może opłacać składki na preferencyjnych zasadach.
ZUS nie podzielił jednak jego zdania. W ocenie organu rentowego nie ma podstaw do przyjęcia, iż czynności wykonywane przez osobę zatrudnioną na stanowisku prawnika (posiadającą uprawnienia radcy prawnego) całkowicie różnią się od tych wykonywanych przez nią w ramach usług doradztwa prawnego (niezależnie od formy umowy, która je reguluje). Ponadto, w ocenie ZUS, przypadek wnioskodawcy nie może być utożsamiany z sytuacją aplikanta radcowskiego, który po okresie nauki dopiero startuje w zawodzie.
W ocenie prawników stanowisko organu rentowego jest w tym przypadku prawidłowe. – Awans do roli partnera w kancelarii nie ma znaczenia w kontekście dopuszczalności skorzystania z preferencyjnej stawki. Nie o niego bowiem chodzi, ale o zakres czynności wykonywanych przez ubezpieczonego – tłumaczy dr Łucja Kobroń-Gąsiorowska, adwokat i partner w kancelarii BCKG Adwokaci. Z kolei Michał Chodkowski, adwokat i partner w kancelarii Łaszczuk i Wspólnicy, zwraca uwagę, że obowiązki prawnika z uprawnieniami i partnera zwykle częściowo się pokrywają.
– Dlatego w przypadku awansu adwokata lub radcy prawnego na wyższe stanowisko w ramach wewnętrznej struktury kancelarii trudno wyobrazić sobie możliwość skorzystania z niższych składek przez dwa lata, choć każda sprawa wymaga indywidualnej analizy – tłumaczy.
Podobnie uważa Hubert Hajduczenia, adwokat z DLA Piper, który wskazuje jednocześnie, że sytuację należałoby oceniać inaczej, gdyby po rozpoczęciu prowadzenia działalności gospodarczej dana osoba zawiesiła wykonywanie zawodu. ⒸⓅ
OPINIE
Decydujące znaczenie ma zakres świadczonych czynności

Hubert Hajduczenia adwokat z kancelarii DLA Piper

W niniejszej sprawie kluczowe znaczenie ma zwrot „czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej” zawarty w art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej. Ustawodawca nie wskazuje w nim, że mają to być czynności tożsame z tymi dotychczas wykonywanymi w ramach stosunku pracy. W ten sposób znacznie rozszerza zastosowanie wyłączenia z tego przepisu. Bez znaczenia są przy tym dodatkowe czynności prowadzone w ramach działalności gospodarczej. Dlatego bezzasadny jest główny argument wnioskodawcy, że obecna współpraca sprowadza się do działań znacznie szerszych i bardziej odpowiedzialnych niż czynności powierzane „zwykłym” prawnikom. Należy pamiętać, że wnioskodawca przede wszystkim wykonuje zawód radcy prawnego. Czynności związane z tą profesją, niezależnie od pełnionego stanowiska, są co do zasady takie same. Wnioskodawca będzie je wykonywał zarówno na stanowisku prawnika, jak i partnera w kancelarii. W takim przypadku awans nie przesądza zatem o dopuszczalności skorzystania z preferencyjnej stawki. ⒸⓅ

Agnieszka Bagieńska - Petryka, radca prawny

Dokonując analizy art. 18a ustawy systemowej należy zgodzić się ze stanowiskiem ZUS przedstawionym w decyzji odmownej, zgodnie którą jeżeli zakres czynności wykonywanych na rzecz byłego pracodawcy choćby w części pokrywa się z zakresem czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy, wykluczona jest możliwość opłacania składek ZUS w preferencyjnej wysokości. Analizowany przepis mówi bowiem jasno o tym, iż preferencyjna stawka ZUS nie może być stosowana jeżeli czynności wykonywane w ramach stosunku pracy wchodzą w zakres czynności wykonywanych na rzecz byłego pracodawcy w ramach działalności gospodarczej.

ORZECZNICTWO
Decyzja ZUS oddział w Lublinie z 28 sierpnia 2017 r., WPI 200000/43/952/2017. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia