Pracownik mimo podpisanej umowy przedwstępnej nie zgodził się na zawarcie umowy o pracę. Zrezygnował z zatrudnienia w firmie. Czy pracodawca może zabezpieczyć się w jakiś sposób przed takimi zdarzeniami np. przez karę umowną za złamanie umowy przedwstępnej?
Przepisy prawa pracy nie zawierają żadnych uregulowań dotyczących możliwości zawierania przedwstępnych umów o pracę. Jednakże art. 300 k.p. stanowi, że w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Wobec powyższego, art. 300 k.p. w związku z art. 389 k.c. dopuszcza stosowanie tego typu umów w prawie pracy. Przedwstępna umowa o pracę może zostać zawarta np. w sytuacji, w której przyszły pracownik pozostaje jeszcze w poprzednim stosunku pracy. Jej istotą jest zagwarantowanie pracownikowi, że gdy rozwiąże swój dotychczasowy stosunek pracy, będzie miał roszczenie o zawarcie umowy o pracę z nowym pracodawcą, a pracodawcy, że pozyska danego pracownika.
Umowa przedwstępna co do zasady może być zawarta w dowolnej formie, jednak ze względów dowodowych wskazane jest, aby została zawarta na piśmie. Niezbędne jest to, aby określała ona wszystkie istotne postanowienia umowy przyrzeczonej, tj. rodzaj umowy, rodzaj umówionej pracy, miejsce pracy, wymiar czasu pracy, wysokość wynagrodzenia, termin rozpoczęcia pracy, a także termin, w ciągu którego ma być ona zawarta (wyrok Sądu Najwyższego z 15 marca 1977 r., I PRN 22/77).
W sytuacji, w której pracownik pomimo zawartej przedwstępnej umowy o pracę uchyla się od zawarcia umowy przyrzeczonej, pracodawca może dochodzić jedynie odszkodowania. Pracodawca nie jest bowiem uprawniony do domagania się przed sądem zawarcia umowy przyrzeczonej, gdyż pracownik nie może zostać zmuszony wyrokiem sądu do zawarcia umowy o pracę. Pracodawca, zawierając z daną osobą przedwstępną umowę o pracę, podejmuje pewne przygotowania mające na celu zatrudnienie tej osoby. W razie gdy nie dojdzie do podpisania umowy przyrzeczonej, pracodawca może dochodzić odszkodowania w wysokości poniesionej szkody. Nie ma przeciwwskazań, aby w umowie przedwstępnej została określona kara umowna na wypadek, gdyby przyszły pracownik odmówił zawarcia umowy przyrzeczonej. Kara umowna powinna być określona w wysokości przewidywanej szkody, którą może ponieść pracodawca, gdy pracownik odmówi zawarcia umowy przyrzeczonej.