Pracownik został zatrudniony 5 kwietnia 2017 r. Dostarczył zwolnienie lekarskie na okres od 26 kwietnia do 7 maja. Ze względu na to, że w 2017 r. pracował tylko na umowę-zlecenie bez ubezpieczenia chorobowego, uzyska prawo do wynagrodzenia chorobowego dopiero po upływie okresu wyczekiwania, który upłynie w maju, w trakcie trwania niezdolności do pracy. Jak obliczyć wynagrodzenie za przepracowaną część kwietnia oraz wynagrodzenie wraz z chorobowym za maj? Płaca została ustalona w stawce miesięcznej 2400 zł. Do tego przysługuje premia w wysokości 10 proc. wynagrodzenia zasadniczego.
ODPOWIEDŹ
Za miesiąc, w którym pracownik miał nieobecność spowodowaną chorobą, przysługuje wynagrodzenie częściowe, które w przypadku stawki w stałej miesięcznej wysokości oblicza się w sposób wskazany w par. 11 rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw i dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (dalej: rozporządzenie o wynagrodzeniach).
Zasada ogólna
W celu obliczenia wynagrodzenia ustalonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości za przepracowaną część miesiąca, jeżeli pracownik za pozostałą część tego miesiąca otrzymał wynagrodzenie chorobowe określone w art. 92 kodeksu pracy (dalej: k.p.), miesięczną stawkę wynagrodzenia dzieli się przez 30 i otrzymaną kwotę mnoży przez liczbę dni wskazanych w zaświadczeniu lekarskim o czasowej niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby. Tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc (par. 11 ust. 1 rozporządzenia o wynagrodzeniach). Ten sam wzór stosuje się w przypadku nieobecności pracownika w pracy, w okresie której pracownikowi przysługuje zasiłek przewidziany w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub w przepisach o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Zatem opisana metoda działa wówczas, gdy:
1) pracownik ma ustaloną miesięczną stawkę wynagrodzenia i jego składników w stałej wysokości,
2) otrzymał wynagrodzenie chorobowe lub nabył prawo do odpowiednich zasiłków z ubezpieczenia społecznego – chorobowego, opiekuńczego, macierzyńskiego oraz z ubezpieczenia wypadkowego.
Wyjątek od reguły
Opisany wyżej wzór ma zastosowanie do sytuacji, gdy pracownik otrzymał wynagrodzenie chorobowe zgodnie z k.p. Jednak nie zawsze ono przysługuje, mimo potwierdzenia niezdolności do pracy zaświadczeniem lekarskim. Jak stanowi art. 92 par. 3 pkt 2 k.p., wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego. Z kolei zgodnie z ustawą z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 372 ze zm.; dalej: ustawa zasiłkowa) ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego z tytułu, który rodzi obowiązek tego ubezpieczenia (tzw. okres wyczekiwania). Takim tytułem jest stosunek pracy. Co prawda do okresów tego ubezpieczenia wlicza się poprzednie jego okresy, o ile takie były i jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.
Z pytania wynika, że pracownik nie legitymuje się poprzednim okresem ubezpieczenia, który mógłby zostać zaliczony przy ustalaniu prawa do wynagrodzenia za okres choroby powstałej w kwietniu. Poprzednie zatrudnienie na podstawie umowy-zlecenia nie podlegało temu ubezpieczeniu. Widocznie pracownik się do niego nie zgłosił. W przypadku takich umów ubezpieczenie chorobowe ma bowiem charakter dobrowolny.
Stąd pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia chorobowego za okres od 26 kwietnia do 4 maja. Licząc okres ubezpieczenia od 5 kwietnia (data zatrudnienia), wyczekiwanie zakończy się 4 maja. Oznacza to, że dopiero od 5 maja pracownik nabędzie prawo do wynagrodzenia chorobowego.
Pozostaje więc pytanie, jak obliczyć wynagrodzenie za przepracowaną część maja, skoro wynagrodzenie chorobowe przysługuje tylko za trzy z siedmiu dni zwolnienia w tym miesiącu. Jeśli dokonamy zmniejszenia stawki miesięcznej o te trzy dni (z użyciem podzielnika 30), nie będzie możliwe ustalenie zmniejszenia wynagrodzenia za pozostałe cztery dni, za które pracownik nie nabył prawa do świadczenia chorobowego. Nie skorzystamy tu bowiem również z par. 12 rozporządzenia o wynagrodzeniach. Wskazuje on, jak wyliczyć płacę częściową, ale w sytuacji gdy w danym miesiącu pracownik był nieobecny w pracy z innych przyczyn niż choroba i za czas tej nieobecności nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. Zatem i ten przepis nie zadziała w omawianej sytuacji, gdyż pracownik zaliczył absencję właśnie z powodu choroby. To, że nie ma on prawa do świadczenia chorobowego, nie zmienia przyczyny nieobecności. [ramka, lista płac]
ⒸⓅ
Jak ustalić wynagrodzenie
1. ZA CZAS ŚWIADCZENIA OBOWIĄZKÓW W MAJU
Ani par. 11, ani par. 12 rozporządzenia o wynagrodzeniach nie mają zastosowania w omawianym przypadku. Biorąc pod uwagę regulację zawartą w art. 80 k.p., zgodnie z którą pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za pracę wykonaną, a za czas jej niewykonywania zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią, pracownikowi, który przez część miesiąca nie świadczył pracy z powodu niezdolności do pracy wywołanej chorobą i za ten okres nie nabył prawa do wynagrodzenia chorobowego, przysługuje wynagrodzenie za pracę wykonywaną w pozostałe dni miesiąca. W takiej sytuacji wynagrodzenie pracownika wynagradzanego stawką godzinową obliczamy, mnożąc stawkę godzinową przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika.
Natomiast w przypadku pracownika wynagradzanego stawką miesięczną:
KROK 1. Miesięczną stawkę wynagrodzenia dzielimy przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu (nominał). 2400 zł + 240 zł = 2640 zł (wynagrodzenie według umowy o pracę) 2640 zł : 168 godz. (nominał dla maja) = 15,71 zł (stawka godzinowa)
KROK 2. Uzyskaną stawkę godzinową mnożymy przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika w danym miesiącu. 15,71 zł x 144 godz. (godziny przepracowane w okresie od 8 do 31 maja) = 2262,24 zł
Analogicznie należy postąpić, jeżeli w okresie wyczekiwania pracownik zachoruje (np. w pierwszym miesiącu zatrudnienia) i wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje mu za cały okres zwolnienia lekarskiego (przypada ono w całości na okres wyczekiwania). Wynagrodzenie za pozostałą przepracowaną część miesiąca oblicza się również za każdą godzinę pracy. Nie ma problemu przy innym systemie wynagrodzenia, np. godzinowym czy prowizyjnym bądź akordowym. Wówczas pracownik i tak dostaje pensję za faktycznie wykonaną pracę lub za poszczególne godziny pracy.
2. CHOROBOWE ZA TRZY DNI MAJA
Za maj pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe za trzy dni (od 5 do 7 maja). Zwykle podstawę wymiaru zasiłku chorobowego (a także wynagrodzenia chorobowego) stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w kto´rym powstała niezdolnos´c´ do pracy. Jeżeli niezdolnos´c´ ta powstała przed upływem tego okresu, podstawę wymiaru chorobowego ustala się z wynagrodzeń za pełne miesiące kalendarzowe tego zatrudnienia. Tu jednak mamy do czynienia z sytuacją, kiedy niezdolnos´c´ do pracy powstała w pierwszym miesiącu trwania stosunku pracy, czyli przed upływem pierwszego miesiąca kalendarzowego zatrudnienia (w kwietniu). Wtedy do podstawy wymiaru wynagrodzenia/zasiłku chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie miesięczne okres´lone w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokos´ci. Jest to uzupełnienie wynagrodzenia do tej wysokości, jaka by przysługiwała, gdyby pracownik przepracował pełny miesiąc.
Oznacza to, że wynagrodzenie chorobowe za maj wyniesie:
(2400 zł + 240 zł) – 13,71 proc. = 2278,06 zł (podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego)
2278,06 zł : 30 = 75,94 zł x 80 proc. = 60,75 zł x 3 dni = 182,25 zł (wynagrodzenie chorobowe).
3. ZA KWIECIEŃ
W kwietniu wystąpiły dwa zdarzenia: pracownik został przyjęty do pracy w trakcie miesiąca oraz miał niepłatną nieobecność z powodu choroby. Rozporządzenie o wynagrodzeniach w par. 12 określa, jak obliczyć wynagrodzenie za przepracowaną część miesiąca, jeżeli:
– zatrudnienie nie obejmowało pełnego miesiąca, a także
– wystąpiła nieobecność w pracy z innych przyczyn niż niezdolność do pracy spowodowana chorobą, za którą pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.
W opisywanym przypadku pracownik miał tylko jeden rodzaj nieobecności w kwietniu, przy której wynagrodzenie mogłoby być wyliczone według wzoru z par. 12 rozporządzenia, tj. spowodowaną zatrudnieniem nie od początku miesiąca. Zatem za kwiecień wynagrodzenie również powinno być obliczone za faktycznie przepracowany czas:
2640 zł : 152 godz. = 17,37 zł
17,37 zł x 112 godz. (od 5 do 25 kwietnia) = 1945,44 zł. ⒸⓅ
Lista płac za maj 2017 r. ⒸⓅ

Podstawa prawna
Art. 80, art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.).
Art. 4, art. 36 ust. 1, ust. 2, art. 37 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 372 ze zm.).
Par. 11, 12 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw i dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. nr 62, poz. 289 ze zm.).