Kodeks pracy wskazuje, kiedy pracodawca ma obowiązek udzielać przerw w pracy wliczanych i niewliczanych do czasu pracy. Stosowanie tych przepisów może być jednak czasami kłopotliwe. Dlatego trzeba uważać, zwłaszcza przy ustalaniu 15-minutowej przerwy.
Zgodnie z art. 134 kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek udzielić co najmniej 15-minutowej przerwy w pracy, wliczanej do czasu pracy, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi sześć godzin. Jest to przerwa, która może być dowolnie wykorzystana przez pracownika, np. na wypoczynek lub krótki posiłek. Pracodawca może też wprowadzić przerwę dłuższą niż 15 minut, za to wciąż wliczaną do czasu pracy. Pojawia się w tym momencie pytanie, czy pracodawca może ustanowić przerwę w taki sposób, że część 15 minut jest wliczana do czasu pracy, a pozostałej części nie wlicza się do czasu pracy.
Z takimi rozwiązaniami trzeba być bardzo ostrożnym, nawet jeśli z pozoru są korzystniejsze dla pracowników. Może bowiem dojść do obejścia przepisów o przerywanym czasie pracy. Przerywany czas pracy zakłada wprowadzenie maksymalnie 5-godzinnej przerwy niewliczanej do czasu pracy. Jednak za czas niewykonywania pracy należy się wynagrodzenie w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju. Ponadto przerywany czas pracy można wprowadzić co do zasady tylko w układzie zbiorowym pracy (z drobnym wyjątkiem).
Wynika z tego, że jeżeli pracodawca wprowadziłby poza układem zbiorowym np. dwugodzinną przerwę niewliczaną do czasu pracy, w tym 15-minutową wliczaną do czasu pracy, to mógłby się narazić na zarzut obchodzenia przepisów o przerywanym czasie pracy. Moim zdaniem maksymalna przerwa, która może być niewliczana do czasu pracy, jaka może być wprowadzona przez pracodawcę, wynosi 60 minut (art. 141 kodeksu pracy).
Inne przerwy, które pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikowi, to np.:
• przerwa na karmienie dziecka piersią, dwa razy po pół godziny lub dwa razy po 45 minut, jeśli pracownica karmi więcej niż jedno dziecko (art. 187 k.p.);
• przerwa w pracy (dłuższa niż 15 minut) wliczana do czasu pracy, z tytułu pracy w warunkach szczególnie szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia albo pracy monotonnej lub w ustalonym z góry tempie (art. 145 k.p.);
• co najmniej pięć minut po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego (par. 7 pkt 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe).