W 2016 r. zatrudnialiśmy 11 pracowników i 3 zleceniobiorców. Pierwszą informację ZUS IWA przesłaliśmy za ubiegły rok. Kto ma ustalić wysokość składki wypadkowej dla naszej firmy na okres od 1 kwietnia – ZUS czy my sami?
Wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującej od 1 kwietnia 2017 r. do 31 marca 2018 r. będą państwo musieli ustalić samodzielnie, kierując się klasyfikacją grupy działalności według PKD. Tak będzie przy założeniu, że liczba ubezpieczonych wypadkowo w 2016 r. wyniosła co najmniej 10.
Wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana. Każdy płatnik rozlicza należne składki społeczne, stosując indywidualną stopę procentową składki wypadkowej, która ustalana jest m.in. w zależności od liczby ubezpieczonych oraz przynależności do odpowiedniej grupy PKD.
Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się na cały rok składkowy. Do końca marca 2017 r. trwa jeszcze obecny okres rozliczeniowy, a od 1 kwietnia 2017 r. zacznie się nowy, który potrwa do 31 marca 2018 r. Właściwa dla danego płatnika składek stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązuje przy wyliczaniu należnych składek za wszystkich ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego przez tego płatnika, bez względu na tytuł ubezpieczeń.
Wymiar składki wypadkowej na dany rok składkowy ustala płatnikom ZUS, ale tylko tym, którzy spełniają określone warunki. Pozostali muszą zrobić to we własnym zakresie.
Za kogo uczyni to ZUS...
ZUS ustali stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe wyłącznie płatnikom składek, którzy:
1) zgłaszali do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 osób,
2) mieli obowiązek i przekazali do ZUS „Informację o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe” – ZUS IWA za trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe (2016, 2015, 2014).
ZUS na podstawie informacji ZUS IWA zawierającej m.in. dane o rodzaju przeważającej działalności według PKD, liczbie poszkodowanych w wypadkach, w tym ciężkich i śmiertelnych, wylicza stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe jako iloczyn stopy procentowej składki wypadkowej przypisanej dla grupy działalności, do której należy płatnik składek, i wskaźnika korygującego. Wskaźnik korygujący jest ustalany indywidualnie dla każdego płatnika składek na podstawie wielkości różnicy pomiędzy kategorią ryzyka dla grupy działalności, do której należy płatnik składek, a kategorią ryzyka ustaloną przez ZUS dla tego płatnika na podstawie danych wykazanych w informacjach ZUS IWA za trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe.
Stopy procentowe składek wypadkowych dla poszczególnych grup działalności określa załącznik nr 2 do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków.
Do 20 kwietnia ZUS prześle płatnikom pisemną informację o wysokości składki obowiązującej ich w całym roku składkowym. Jeśli do 30 kwietnia zawiadomienie nie dotrze, płatnik powinien sam zwrócić się do właściwej terenowo jednostki organizacyjnej ZUS o podanie stopy procentowej tej składki.
...a kto będzie to musiał zrobić sam
Samodzielnie stopę składki wypadkowej na dany rok składkowy wyznaczają płatnicy, którzy:
1) podlegają wpisowi do rejestru REGON, zgłaszali do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 osób i nie składali ZUS IWA za trzy ostatnie, kolejne lata kalendarzowe,
2) podlegają wpisowi do rejestru REGON, zgłaszali do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób,
3) nie podlegają wpisowi do rejestru REGON.
Zanim ci płatnicy ustalą dla siebie stopę składki, muszą obliczyć przeciętną liczbę osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego w ubiegłym roku, tj. w 2016 r. Jeżeli liczba ta nie przekroczy 9, to płatnika obowiązuje procent składki wypadkowej w wysokości połowy najwyższej stopy składki ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności (do 31 marca 2017 r. – 1,8 proc., tj. 3,6 proc. x 50 proc.). Taki sam sposób wyznaczania wymiaru składki dotyczy płatników niepodlegających wpisowi do rejestru REGON, niezależnie od liczby osób ubezpieczonych.
Jeżeli liczba ubezpieczonych wynosi co najmniej 10, to płatnik musi odczytać właściwą dla siebie stopę składki z tabeli załącznika nr 2 powołanego już wyżej rozporządzenia, przypisaną dla grupy działalności według PKD. Płatnik należy do grupy działalności ustalonej dla jego rodzaju działalności według PKD ujętego w rejestrze REGON 31 grudnia poprzedniego roku. Natomiast płatnik składek zgłaszany w okresie od 1 stycznia danego roku do 31 marca następnego roku należy do grupy działalności ustalonej dla jego rodzaju działalności według PKD ujętego w rejestrze REGON w dniu, od którego jest zgłaszany w ZUS. Dotyczy to np. płatników, którzy w poprzednim roku kalendarzowym nie byli płatnikami składek na ubezpieczenie wypadkowe, tzn. byli zarejestrowani w ZUS, ale w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku nie zgłaszali ani jednej osoby do tego ubezpieczenia.
Liczba ubezpieczonych
Liczbę ubezpieczonych ustala się jako iloraz sumy ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku kalendarzowego i liczby miesięcy, przez które płatnik składek był w tym roku zgłoszony w ZUS co najmniej jeden dzień. W liczbie miesięcy uwzględnia się tylko te miesiące, w których płatnik co najmniej jeden dzień był płatnikiem składek na ubezpieczenie wypadkowe w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, tj. w których co najmniej jeden ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu.
Liczba ubezpieczonych podlega zaokrągleniu do jedności w górę, jeśli końcówka jest większa lub równa 0,5 lub w dół, jeśli jest mniejsza od 0,5.
Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych nie bierze się pod uwagę osób, które:
● podlegają ubezpieczeniom społecznym z wyjątkiem wypadkowego,
● cały miesiąc przebywały na urlopie bezpłatnym, wychowawczym, pobierały zasiłek macierzyński, zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego bądź zostały powołane do odbywania zasadniczej służby wojskowej, oraz
● za które za dany miesiąc są rozliczane składki lub wykazywane świadczenia po ustaniu tytułu do ubezpieczeń społecznych (tj. w miesiącu, za który składany jest imienny raport miesięczny za daną osobę, nie podlegała ona ubezpieczeniu wypadkowemu nawet przez jeden dzień). [przykłady 1–3]
Wspólnicy spółek cywilnych, jawnych, komandytowych, partnerskich, jednoosobowych spółek z o.o., którzy są płatnikami składek na własne ubezpieczenia, ustalają dla siebie stopę procentową składki wypadkowej i jest to 50 proc. najwyższej składki. Natomiast spółka będąca płatnikiem składek za zatrudnionych odrębnie ustala właściwą dla spółki stopę procentową tej składki.
Sankcje mniej dotkliwe
Nową stopę procentową należy zastosować do składek opłacanych za kwiecień. Nową wysokość składki wypadkowej należy wykazać i według niej naliczyć należne kwoty w dokumentach rozliczeniowych za kwiecień, czyli od wynagrodzeń wypłaconych w kwietniu, choćby były należne za inny okres, np. marzec.
Od 1 kwietnia 2017 r. sankcje za zaniżenie stopy składki wypadkowej będą mniej dotkliwe. W drodze decyzji ZUS ustali stopę procentową składki wypadkowej na cały rok składkowy w wysokości 150 proc. stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych, jeżeli płatnik składek:
1) nie przekaże informacji ZUS IWA albo jej korekty w terminie 14 dni od otrzymania wezwania ZUS, a
2) stopa procentowa ustalona na podstawie nieprawidłowych danych przekazanych przez płatnika składek lub wykazywana przez płatnika składek w dokumentach rozliczeniowych była zaniżona w stosunku do ustalonej na podstawie prawidłowych danych.
Dotyczy to również płatników, którzy samodzielnie ustalają stopę procentową składki, i którzy w danym roku składkowym wykazywali w dokumentach rozliczeniowych zaniżoną stopę procentową, a nie złożą dokumentów rozliczeniowych korygujących w terminie 14 dni od otrzymania wezwania ZUS.
Oznacza to, że 150-proc. składkę ZUS wymierzy tylko płatnikom, którzy nie odpowiedzieli na wezwanie ZUS, a więc nie złożyli ZUS IWA lub dokumentów korygujących, a nie – tak jak dotychczas – za sam fakt błędnego ustalenia wysokości składki. ⒸⓅ
PRZYKŁAD 1
Trzeba zaokrąglić
Spółka akcyjna była zgłoszona w ZUS jako płatnik składek przez cały 2016 r. Informację ZUS IWA składała za 2016 r. oraz 2015 r. ZUS nie ustali jej więc stopy składki na nowy okres. W ciągu poszczególnych miesięcy 2016 r. zgłaszała do ubezpieczenia wypadkowego:
Suma ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy 2016 r. wynosiła 196. W związku z tym liczba ubezpieczonych do celów ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe na rok składkowy trwający od 1 kwietnia 2017 r. do 31 marca 2018 r. wynosi:
196 : 12 = 16,33 (po zaokrągleniu 16).
Spółka sama ustali wysokość składki wypadkowej dla grupy swojej działalności.
PRZYKŁAD 2
Współpracownik i zleceniodawcy
Pani Jolanta prowadząca jednoosobowo pozarolniczą działalność gospodarczą rozpoczęła jej wykonywanie 1 października 2016 r. i z tym dniem zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń. Do ubezpieczeń zgłosiła również małżonka jako osobę współpracującą. Od 2 listopada 2016 r. zatrudniła pięć osób na umowy-zlecenia oraz jednego pracownika. Liczba ubezpieczonych przedstawia się następująco:
Suma ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy 2016 r. wynosiła 18. Liczba ubezpieczonych do celów ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe na rok składkowy trwający od 1 kwietnia 2017 r. do 31 marca 2018 r. wynosi:
18 : 3 = 6.
Oznacza to, że składka wypadkowa będzie wynosiła 50 proc. najwyższej obowiązującej w najbliższym roku składkowym stopy procentowej składki.
PRZYKŁAD 3
Jako płatnik
Wieloosobowa spółka z o.o. rozpoczęła działalność 1 sierpnia 2016 r. Jednak jako płatnik składek zgłosiła się w ZUS dopiero od 1 października 2016 r., gdyż zatrudniła od tego miesiąca 10 pracowników. W ciągu poszczególnych miesięcy 2016 r. zgłaszała do ubezpieczenia wypadkowego:
Suma ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w powyższych miesiącach 2016 r. wyniosła 28. Liczba ubezpieczonych do celów ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe na rok składkowy trwający od 1 kwietnia 2017 r. do 31 marca 2018 r. wynosi:
28 : 3 = 9,33 (po zaokrągleniu 9).
Podstawa prawna
Art. 27–29, art. 30 ust. 1, art. 32, art. 33 ust. 1, art. 34 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1242 ze zm.).
Art. 14 ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców (Dz.U. z 2016 r. poz. 2255).
Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1005).
