Nauczyciele poza pracą są bardzo często również rodzicami. Jak należy udzielać pedagogom zwolnienia od pracy w związku z wychowywaniem dziecka do lat 14 (art. 188 kodeksu pracy) wyjaśnia MEN.
Czas pracy nauczycieli uregulowany jest w rozdziale 5 ustawy – Karta nauczyciela („Warunki pracy i wynagrodzenie”). Na podstawie art. 42 ust. 1 tej ustawy czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień. Stosownie do art. 42 ust. 7a pkt 1 Karty nauczyciela zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz (w wymiarze określonym w ust. 3 lub ustalonym na podstawie ust. 4a albo ust. 7 ustawy – tzw. pensum) są rozliczane i rejestrowane w okresach tygodniowych odpowiednio w dziennikach lekcyjnych lub dziennikach zajęć.
Pozostały czas pracy nauczyciela, kiedy pozostaje on do dyspozycji dyrektora lub wykonuje – także poza szkołą – czynności, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2–3 Karty nauczyciela [tj. inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów oraz te związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym – red.], co do zasady nie jest rejestrowany i jego efektywne wykorzystanie zależy od rzetelności nauczyciela.
Uprawnienie z kodeksu pracy
Odnosząc się do realizacji art. 188 kodeksu pracy, wskazać należy, że przepis ten ma zastosowanie również do nauczycieli. Zgodnie z obowiązującym jego brzmieniem, pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym. Omawiane zwolnienie od pracy udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się do pełnej godziny pracy.
Dostępne możliwości
Nauczyciel, który zdecydował o godzinowym sposobie wykorzystania zwolnienia od pracy, decyduje również o wyborze terminu korzystania ze zwolnienia oraz – w zależności od potrzeb – czy wykorzysta on ww. wolne w czasie pensum, czy ponadto również w godzinach pracy wykonywanej w szkole lub poza nią, przypadających poza obowiązkowymi dla niego godzinami lekcyjnymi czy godzinami innych zajęć prowadzonych z uczniami albo na ich rzecz, np. w czasie przeznaczonym na rady pedagogiczne, zebrania z rodzicami czy wycieczki szkolne.
Jeżeli nauczyciel zatrudniony jest w niepełnym wymiarze, może skorzystać z dwóch dni zwolnienia od pracy. W przypadku gdy nauczyciel ten wybierze zwolnienie w wymiarze godzinowym, należy ustalić ten wymiar proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika (przy czym niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny). Przykładowo, nauczyciel realizujący pensum w wymiarze 15/30, wykonuje swoje wszystkie obowiązki w czasie do 20 godzin tygodniowo, a jego wymiar zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem wynosi 8 godzin.
Podstawa prawna
Art. 42 ust. 2 pkt 2–3 oraz ust. 3, 4a, 7 i 7a pkt 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1379 ze zm.).
Art. 188 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.).