Szkoła nie może żądać opłat za świadectwo. Nie może też uzależnić jego wydania od dokonania wpłaty na komitet rodzicielski.
Od wielu lat w szkołach praktykuje się wstrzymanie wydawania uczniom i absolwentom świadectw do czasu uregulowania przez nich wszystkich należności.
Na forum internetowym www.strefamlodych.pl, prowadzonym przez pracowników Biura Rzecznika Praw Dziecka, jeden z uczniów technikum skarży się, że wstrzymano mu wydanie świadectwa do czasu uregulowania należności za wypożyczenie szkolnego identyfikatora. Wiele szkół pobiera także opłaty w wysokości od 2 do 5 zł za wydanie świadectwa. Tymczasem dyrektor szkoły ma bezwarunkowy obowiązek wydać odpowiednie świadectwo bezpłatnie. Żądanie opłat czy innych warunków jest naruszeniem prawa.
Świadectwa są dokumentami państwowymi. Zasady ich wydawania reguluje rozporządzenie ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 14 marca 2005 r. sprawie zasad wydawania oraz wzorów świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych oraz zasad odpłatności za wykonywanie tych czynności (Dz.U. nr 58, poz. 504). Rozporządzenie to nie zawiera żadnej regulacji uprawniającej jakikolwiek organ szkoły do wprowadzania ograniczeń w wydawaniu świadectw lub dyplomów uczniom i absolwentom. Oznacza to, że ani w statucie, ani w regulaminie szkoły nie można wskazać, że wydanie świadectwa jest uzależnione od dokonania przez ucznia np. wpłaty na komitet rodzicielski czy rozliczenia się z tzw. karty obiegowej.
Akt prawny ograniczający w określonych sytuacjach dostęp uczniów lub absolwentów do przysługujących im świadectw może wydać tylko minister edukacji. Ponadto par. 19 wspomnianego rozporządzenia stanowi, że świadectwa, dyplomy, odpisy świadectw dojrzałości oraz indeksy i legitymacje szkolne są wydawane przez szkoły i komisje okręgowe nieodpłatnie. Inaczej jest jedynie w przypadku duplikatu świadectwa czy legalizacji dokumentu, które są wydawane za opłatą.
Jeśli szkoła wstrzymuje wydanie świadectwa, to trzeba złożyć pismo do dyrektora z prośbą o jego wydanie. Warto w nim zaznaczyć, że jego zatrzymanie jest niezgodne z prawem. Jeśli dyrektor nadal nie wyda dokumentu, należy wnieść skargę do kuratorium oświaty.
Jolanta Góra