Prawo do urlopu wychowawczego przysługuje zatrudnionym rodzicom w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Warunkiem jest posiadanie co najmniej 6-miesięcznego stażu pracy. Rodzice mogą skorzystać z urlopu wychowawczego do momentu ukończenia przez dziecko 6 roku życia, a jeśli jest to dziecko niepełnosprawne - do 18. roku życia.
Urlop wychowawczy w częściach. Wymiar urlopu wynosi 36 miesięcy, przy czym jeden miesiąc jest przeznaczony wyłącznie dla drugiego rodzica. Zarówno matce, jak i ojcu przyznano więc po miesiącu wychowawczego oraz 34 kolejne miesiące do podziału. Jeżeli więc jeden z rodziców nie jest zainteresowany urlopem wychowawczym, to drugi ma do dyspozycji nadal 35 miesięcy urlopu - nieprzenoszalny miesiąc i 34 miesiące do podziału.
Czytaj więcej o urlopach dla rodziców w 2017 roku>>
Wyjątkowo, jeden z rodziców może wykorzystać 36 miesięcy urlopu wychowawczego, jeżeli dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna albo: drugi rodzic dziecka nie żyje, nie przysługuje mu władza rodzicielska, został jej pozbawiony, albo uległa ona ograniczeniu lub zawieszeniu.
Rodzice mogą jednocześnie przebywać na takim urlopie przez okres nieprzekraczający 4 miesięcy. Urlop można też podzielić - maksymalnie na 5 części, które nie muszą następować bezpośrednio po sobie.
Krótszy urlop wypoczynkowy. W przeciwieństwie do urlopu macierzyńskiego, okres korzystania z urlopu wychowawczego wpływa na wymiar przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego. Zobacz, czy pracodawca może odmówić urlopu wypoczynkowego po urlopie macierzyńskim>>
Pracownikowi, powracającemu do pracy u dotychczasowego pracodawcy po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie nieświadczenia pracy - w tym po urlopie wychowawczym - przysługuje bowiem urlop wypoczynkowy w wymiarze proporcjonalnym, jaki pozostał do końca roku kalendarzowego lub końca zatrudnienia w danym roku kalendarzowym (przy umowie na czas określony). O urlopie proporcjonalnym czytaj tutaj>>
Obniżenie urlopu wypoczynkowego dotyczy tylko roku, roku w którym powraca do pracy po trwającym co najmniej miesiąc urlopie wychowawczym, a nie roku, w którym pracownik nie nabył prawa do kolejnego urlopu wypoczynkowego.
Praca na urlopie wychowawczym. Także inaczej niż w przypadku macierzyńskiego, pracownik na urlopie wychowawczym ma prawo pracować, o ile jednocześnie będzie miał możliwość sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Może być to praca u dotychczasowego lub innego pracodawcy, najlepiej na umowie cywilnoprawnej lub poprzez samozatrudnienie. W czasie urlopu wychowawczego pracownik może też podjąć naukę lub szkolenie.
W przypadku, gdy pracodawca jednak udowodni, że dodatkowa praca lub nauka spowodowała trwałe zaprzestanie sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, może pracownika wezwać do stawienia się do pracy we wskazanym terminie, nie później niż w ciągu 30 dni od ustalenia tego faktu i nie wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia wezwania.
Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Pracownik może podjąć pracę na wychowawczym, bowiem nie dostaje wtedy ani wynagrodzenia, ani zasiłku - urlop wychowawczy jest bowiem urlopem bezpłatnym.
Natomiast jeśli otrzymuje zasiłek rodzinny, może otrzymać do niego dodatek. Zasiłek przysługuje rodzicom lub faktycznym opiekunom dziecka, jeśli podopieczny nie osiągnął jeszcze pełnoletniości lub 21 lat, jeśli nadal się uczy, a w przypadku studiów wyższych ten próg przesuwa się do ukończenia przez dziecko 24 roku życia. Miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie może przekraczać kwoty 674 zł, a w przypadku rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym – 764 zł.
Kto nie dostanie dodatku wychowawczego, przeczytasz tutaj>>
Długość pobierania dodatku zależy od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu - w przypadku jednego dziecka są to 24 miesiące kalendarzowe, a czas ten wydłuża się 36 miesięcy kalendarzowych w przypadku sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem. Z kolei rodzice lub opiekunowie dzieci niepełnosprawnych mogą pobierać dodatek maksymalnie przez okres 72 miesięcy kalendarzowych.
Wysokość dodatku nie jest uzależniona od liczby wychowywanych dzieci i wynosi 400 zł miesięcznie.
Zakaz zwalniania. Podczas urlopu wychowawczego pracownica jest też chroniona przed zwolnieniem - pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownicę wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego, aż do dnia jego zakończenia.
Zwolnienie pracownika na wychowawczym jest możliwe tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, lub gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownicy. Kiedy można dyscyplinarnie zwolnić pracownika, dowiesz się>>
Urlop wychowawczy wlicza się przy tym do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Powrót do pracy. Pracownik może z urlopu wychowawczego zrezygnować - w każdym czasie za zgodą pracodawcy lub po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy, najpóźniej na 30 dni przed terminem planowanego powrotu do pracy.
Powracający pracownik ma ustawowo zagwarantowane prawo powrotu do pracy na stanowisko, jakie zajmował przed rozpoczęciem urlopu, z wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia za pracę przysługującego przed urlopem. Co jeśli powrót na stare stanowisko nie jest możliwy, przeczytasz tutaj>>