Dziś rozstrzygną się losy emerytur pomostowych oraz reformy służby zdrowia. Zapadnie także decyzja w sprawie automatycznego odrolnienia gruntów w miastach. Posłowie zdecydują również o awansach poziomych w sądownictwie i prokuraturze.
Parlamentarzyści będą głosować nad wetem do nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz wetem do ustawy o emeryturach pomostowych. Ponadto zajmą się wnioskiem prezydenta o ponowne rozpatrzenie trzech ustaw zdrowotnych: o ZOZ, o pracownikach ZOZ oraz ustawy wprowadzającej reformę służby zdrowia. Rozpatrzą również prezydenckie weta do: nowelizacji ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, ustawy zmieniającej prawo o ustroju sądów powszechnych (u.s.p.) oraz nowelizacji ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Wcześniejsze emerytury

Prezydent odmówił podpisania ustawy z 6 listopada 2008 r. o emeryturach pomostowych, argumentując, że zdecydowanie ogranicza ona liczbę osób - z 1 mln do 250 tys. - mogących korzystać z wcześniejszych emerytur ze względu na pracę w tzw. szkodliwych warunkach. Wskazuje też, że ustawa ogranicza prawo do korzystania z emerytur pomostowych jedynie do osób, które rozpoczęły pracę przez 1 stycznia 1999 r. Odbiera też, jego zdaniem, prawo do świadczeń tym osobom, które rozpoczynając pracę, były przekonane o tym, że będą mogły szybciej zakończyć aktywność zawodową.
Odrzucenie weta prezydenta będzie oznaczać, że zostanie zdecydowanie ograniczony krąg osób uprawnionych do wcześniejszych emerytur. Do świadczeń pomostowych mają zyskać prawo osoby, które urodziły się po 31 grudnia 1948 r., mają okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat, osiągnęły odpowiedni wiek (50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn), mają wymagany okres składkowy i nieskładkowy (co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 dla mężczyzn), przed 1 stycznia 1999 r. wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub pracę o szczególnym charakterze, a po 31 grudnia 2008 r. dalej wykonują takie prace, o ile zostały one uwzględnione w wykazie załączonym do ustawy o emeryturach pomostowych.
Jeśli weto prezydenta nie zostanie odrzucone, od nowego roku prawie żadna osoba pracująca w szczególnych warunkach nie będzie mogła przechodzić na wcześniejsze emerytury. Kobiety będą więc pracować do 60. roku życia, a mężczyźni do 65. roku życia. Wyjątkiem będą osoby mogące skorzystać z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Bez względu na decyzję Sejmu, będą mogły odchodzić na wcześniejsze emerytury jeszcze przez kilkanaście lat. Problemem dla niektórych z nich może być jednak to, że w ustawie o emeryturach pomostowych znajduje się przepis, który daje im prawo do wystąpienia z OFE, jeśli chcą skorzystać z takiej emerytury. Jeśli ustawa nie wejdzie w życie, nie będą mogły wypisać się z OFE, a brak przynależności do funduszu to jeden z warunków skorzystania ze świadczenia.
Podstawa prawna
• Ustawa z 6 listopada 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Sposób ustalania rent

Prezydent zawetował też ustawę z 17 października 2008 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, która przewidywała od nowego roku zmianę sposobu ustalania rent z tytułu niezdolności do pracy oraz zniesienie tzw. limitów dorabiania dla rencistów. Argumentuje, że nowy sposób ustalania wysokości rent spowoduje, że świadczenia te będą o wiele niższe niż przyznawane obecnie. Nie chce się też zgodzić ze zniesieniem limitów, wskazując, że intencją rządu jest, aby rencista otrzymywał niską rentę, a w zamian dorabiał do świadczenia.
Jeśli Sejm odrzuci weto, od nowego roku renty osób urodzonych po 1948 roku, które 1 stycznia 2009 r. nie będą mieć prawa do tego świadczenia, będą zależeć od zgromadzonego kapitału na emeryturę. W przypadku osób, które są członkami OFE, kwota składek będzie podlegać podwyższeniu, tak jakby osoby te wpłacały całą składkę na emeryturę do ZUS, a nie przekazywały jej część (7,3 proc. z ogólnej wysokości 19,52 proc.) do OFE. Przy obliczaniu renty ZUS uzupełni staż ubezpieczeniowy ubiegającej się o nią osoby do 30 lat lub do momentu, kiedy skończy 60 lat. Renciści będą też mogli dorabiać, nie obawiając się, że ich świadczenie ulegnie zmniejszeniu lub zawieszeniu.
Jeśli weto nie zostanie odrzucone, renty będą przyznawane na dotychczasowych zasadach. Uwzględnią więc m.in. wysokość kwoty bazowej, lata składkowe i nieskładkowe oraz wysokość zarobków osoby ubiegającej się o nią. Eksperci podkreślają, że istnieje ryzyko, iż mogą one w niektórych przypadkach być wyższe niż emerytury. Będą też obowiązywać limity dorabiania. Świadczenia rencistów będą przez ZUS zmniejszane i zawieszane, jeśli osiągną dodatkowy przychód w wysokości odpowiednio 70 proc. i 130 proc. średniej płacy. Obecnie kwoty te wynoszą 2078,0 zł i 3859,20 zł.
Podstawa prawna
• Ustawa z 17 października 2008 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.

Przekształcenia szpitali

Prezydent zawetował trzy z sześciu ustaw z tzw. pakietu ustaw zdrowotnych. Taki los spotkał m.in. najbardziej kontrowersyjną z nich, tj. ustawę o zakładach opieki zdrowotnej. Głównym powodem zawetowania ustawy o ZOZ była obligatoryjność przekształceń wszystkich samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (SP ZOZ) w spółki prawa handlowego i brak obowiązku zachowania w nich przez samorządy większościowych udziałów. Zdaniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego, takie zmiany w szpitalach i przychodniach nie gwarantowały powszechności w dostępie do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych.
Jeżeli weto prezydenta zostanie odrzucone, to ustawa o ZOZ zacznie obowiązywać już od 1 stycznia 2009 r. Zgodnie z nią wszystkie SP ZOZ będą miały czas do końca 2010 roku na przekształcenie się w spółki prawa handlowego.
Jeżeli weto zostanie utrzymane, to w dalszym ciągu będą działać w dotychczasowej formie prawnej, chyba że samorządy podejmą decyzję o przekształceniach na podstawie obowiązujących przepisów.
Podstawa prawna
• Ustawa z 6 listopada 2008 r. o zakładach opieki zdrowotnej.



Oddłużenie SP ZOZ

Ustawa wprowadzająca inne ustawy z zakresu ochrony zdrowia również nie zyskała akceptacji prezydenta. Była ustawą spinającą wszystkie pozostałe z pakietu zdrowotnego. Określa nie tylko daty wejścia w życie pozostałych ustaw, ale również zasady oddłużenia SP ZOZ.
W przypadku odrzucenia weta prezydenta przez posłów budżet państwa spłaci lub umorzy część długów szpitali. Warunkiem jednak uzyskania dodatkowych środków będzie przygotowanie przez nie programów naprawczych.
Utrzymanie weta jest jednoznaczne z wprowadzeniem przez rząd tzw. planu awaryjnego. Zgodnie z nim te placówki, które mimo wszystko będą chciały przekształcać się w spółki na podstawie obowiązującej ustawy o ZOZ z 1991 roku, będą oddłużane.
Podstawa prawna
• Ustawa z 6 listopada 2008 r. - Przepisy wprowadzające ustawy z zakresu ochrony zdrowia.

Pracownicy medyczni

Pod naciskiem związków zawodowych prezydent zawetował też ustawę o pracownikach ZOZ. Swoją decyzję argumentował tym, że nie gwarantowała ona pracownikom wszystkich placówek przekształcanych w spółki dotychczasowych przywilejów, takich jak nagrody jubileuszowe czy dodatek za wysługę lat.
Jeżeli posłowie zagłosują za utrzymaniem weta, to pracownicy publicznych szpitali i przychodni utrzymają przywileje. Nie zostanie też wydłużony czas pracy techników medycznych.
Brak akceptacji dla decyzji prezydenta będzie jednoznaczny z tym, że m.in. elektroradiolodzy będą pracować dłużej (7 godz. i 35 min. zamiast 5 godz.).
Podstawa prawna
• Ustawa z 6 listopada 2008 r. o pracownikach zakładów opieki zdrowotnej.

Odrolnienie gruntów miejskich

Prezydent zawetował nowelizację ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, która przewiduje, że wszystkie grunty rolne (bez względu na ich klasę) zostaną odrolnione z mocy prawa. Dodatkowo z mocy prawa mają zostać także odrolnione grunty klasy od IV do VI położone poza miastami, jeżeli ich obszar przekracza 1 ha. Zdaniem prezydenta, istnieje obawa, że automatyczne odrolnienie doprowadzi do nieładu architektonicznego oraz powstania niekontrolowanych inwestycji na obszarach, gdzie nie zapewniono odpowiedniej infrastruktury technicznej i drogowej. Wejście w życie tej nowelizacji przyczyni się do zniweczenia prac samorządów nad uchwaleniem planów zagospodarowania przestrzennego oraz spowoduje konflikty między inwestorami a samorządami. W opinii prezydenta niedopuszczalne jest automatyczne odrolnienie wszystkich gruntów, gdyż przy nieskutecznym systemie planowania przestrzennego może to doprowadzić do dalszego rozproszenia i niekontrolowanej ekspansji budownictwa.
Podstawa prawna
• Ustawa z 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.

Likwidacja awansów poziomych

Kolejne prezydenckie weto, nad którym będą głosować parlamentarzyści, to nowelizacja prawa o ustroju sądów powszechnych, która ma na celu zlikwidowanie tzw. awansów poziomych w sądownictwie oraz prokuraturach. Ta instytucja, która weszła w życie 1 lipca, pozwala na tworzenie dwóch dodatkowych stanowisk: sędziego sądu okręgowego w sądzie rejonowym oraz sędziego sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym. Awans poziomy może zostać przyznany po 15 latach nienagannej pracy. Prezydent w uzasadnieniu do swojego weta podnosi, że likwidacja tej drogi awansu uniemożliwi nagradzanie sędziów z długoletnim stażem orzeczniczym, nienagannie wykonujących swoje obowiązki i nieaspirujących do objęcia stanowisk w sądach wyższych. Jeżeli weto prezydenta zostanie odrzucone, zamiast tej drogi awansu wprowadzone zostaną trzy stawki awansowe przyznawane co pięć lat. Wynagrodzenie zasadnicze sędziego będzie podwyższane do wysokości pierwszej stawki po pięciu latach pracy. Kolejne podwyżki o stawki awansowe nastąpią po 10 i 15 latach pracy. Jednak zdaniem sędziów nawet po uzyskaniu trzeciej stawki awansowej wynagrodzenie sędziowskie nie będzie w takiej wysokości, jak po uzyskaniu awansu poziomego. Natomiast jeżeli weto prezydenckie zostanie utrzymane to może się pojawić problem w związku z planowanym wejściem w życie 1 stycznia 2009 r. kolejnej nowelizacji u.s.p., która podwyższa wynagrodzenia sędziów i prokuratorów o 1 tys. zł brutto oraz uzależnia wysokość ich wynagrodzeń od średniego wynagrodzenia w gospodarce. Wtedu projekt musiałby zostać uzupełniony o stanowiska uzyskiwane w drodze awansu poziomego.
Podstawa prawna
• Ustawa z 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw.

Bony towarowe

Prezydent odmówił podpisania nowelizacji ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zmiany wprowadzone w noweli dotyczyły bonów towarowych. Przed uchwaleniem ustawy były one kupowane przez pracodawców dla pracowników po cenie nominalnej, a sprzedawcy nie mogli w zamian za bon dać towaru o wyższej wartości. Natomiast w uchwalonej ustawie Sejm postanowił, że emitowanie bonów wymienianych na towary i usługi o cenie przewyższającej ich wartość nie stanowi utrudnienia dostępu do rynku i czynu nieuczciwej konkurencji. Prezydent zarzuca, że zawetowana ustawa doprowadzi do dominacji dużych sklepów nad mniejszymi. Duże sieci handlowe będą stosowały opusty, promocje i obniżki cen bonów towarowych, zachowując niezmienione ceny towarów.
Jeśli Sejm przyjmie weto dostęp do wyboru oferty i emitenta bonów będzie ponownie utrudniony. Podczas przetargów dostawcy bonów będą wybierani w oparciu o kryterium liczby punktów akceptujących bony zamiast na podstawie kryterium ceny.
Jeśli weto zostanie odrzucone, otworzy to równy dostęp do rynku dostawcom bonów bez względu na ich wielkość oraz podmiotom emitującym bony.
Podstawa prawna
• Ustawa z 17 października 2008 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
DGP
DGP