Nowelizując ustawę z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2008 ze zm.), rozszerzono kompetencje kontrolne Państwowej Inspekcji Pracy. Od 1 stycznia 2017 r. ma ona prawo kontrolować, czy zleceniodawcy wypłacają wynagrodzenia w wysokości minimalnej stawki godzinowej.
PIP w kolejnym stanowisku potwierdza to, o czym pisaliśmy w poprzednich numerach – zakres jej kompetencji jest bardzo wąski i sprowadza się do tego, czy zleceniodawca wypłaca wynagrodzenie i czy wynosi ono co najmniej 13 zł za godzinę.
Stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy z 2 stycznia 2017 r., GNP–364/306–4560–23–1/16/PE/RP
1. Czy inspektor PIP ma prawo kwestionować charakter umów cywilnoprawnych i uznawania np., że umowa o dzieło jest tak naprawdę umową zlecenia, a w konsekwencji zobowiązać zleceniodawcę do wypłacenia wynagrodzenia za jej wykonanie w kwocie nie niższej niż minimalna stawka godzinowa?
Inspektor pracy nie jest uprawniony do kwestionowania rodzaju zawartej umowy cywilnoprawnej. Zgodnie z przepisami ustawy z 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1265) gwarancja minimalnego wynagrodzenia odnosi się wyłącznie do osób świadczących pracę na podstawie umów zlecenia i umów o świadczenie usług, do których stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. W przypadku umów o dzieło ustawodawca nie zdecydował się na objęcie ich minimalną stawką godzinową. W konsekwencji wykonawcy dzieła będzie przysługiwać wynagrodzenie określone w umowie.
2. Zgodnie z nowym art. 8e ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę przedsiębiorca (osoba działająca w jego imieniu) będzie podlegał karze grzywny od tysiąca do 30 tys. zł, jeśli wypłaci zleceniobiorcy wynagrodzenie godzinowe za wykonane zlecenie w wysokości niższej niż obowiązująca wysokość stawki godzinowej, czyli w 2017 r. – 13 zł. Zgodnie z art. 8f ustawy orzekanie w tych sprawach następuje w trybie ustawy z 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 395 ze zm., dalej: k.p.w.), a zmieniany tą samą nowelizacją art. 17 par. 2 k.p.w. wskazuje, że w przypadku określonego powyżej wykroczenia oskarżycielem publicznym jest inspektor pracy.
A zatem, czy inspektor pracy może wystąpić z wnioskiem o ukaranie przy następujących nieprawidłowościach:
● nieustalenia w umowach zlecenia sposobu potwierdzania liczby godzin świadczonych usług czy wykonywania zlecenia,
● braku dokumentacji liczby godzin przepracowanych na podstawie umowy zlecenia w skali miesiąca,
● niewypłacania wynagrodzenia co najmniej raz w miesiącu, mimo zawarcia umowy na dłuższy okres,
● rozliczania się za wykonane usługi w innej formie niż pieniężna, np. deputaty lub barter, czyli rozliczenie „usługa za usługę”, popularne w niektórych branżach,
● zaniżania stawek z tytułu wykonanych usług, o ile zostanie wypłacona minimalna stawka za przepracowaną liczbę godzin, czyli np. wypłacenie wynagrodzenia za usługę po 13 zł za godzinę, mimo że ustalona stawka wynosiła np. 25 zł za godzinę,
● nieterminowego wypłacania wynagrodzenia z tytułu umów zlecenia czy o świadczenia usług?
Zgodnie z art. 8e ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, wypłacenie przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług w wysokości niższej niż obowiązująca wysokość minimalnej stawki godzinowej, będzie wykroczeniem zagrożonym karą grzywny od tysiąca do 30 tys. zł. Z brzmienia przepisu wynika, iż sankcją wykroczeniową ustawodawca objął tylko te przypadki, gdy przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi nie otrzymuje wynagrodzenia w minimalnej gwarantowanej ustawą wysokości. Sytuacje, o których mowa w pytaniu, nie wypełniają zatem znamion wykroczenia, a w konsekwencji nie stanowią podstawy do stosowania przez inspektorów pracy sankcji.