Lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń zdrowotnych po wyrażeniu na to zgody przez pacjenta.

Podstawą każdego badania, zabiegu, a nawet podania leków powinna być świadomie i swobodnie wyrażona zgoda osoby, której owo działanie dotyczy. Niewielu chorych wie, że ma takie prawo, a lekarze bardzo rzadko ich o tym informują. Pacjent ma również prawo odmówić wyrażenia takiej zgody bądź wycofać ją w każdym momencie.
Łamane prawo
Wynika z tego, że nawet tak rutynowe w wielu szpitalach zabiegi, jak przebicie pęcherza płodowego, podanie rodzącej oksytocyny powinny być poprzedzone dokładną informacją i pytaniem o zgodę na ich wykonanie! Jeśli zaś chodzi o zabiegi, badania i decyzje pielęgnacyjne wobec noworodka (pojenie, dokarmianie), powinny być one podejmowane w porozumieniu z rodzicami. To prawo jest nagminnie łamane w wielu placówkach. Jedynie w ściśle określonych przypadkach świadczenie medyczne może być wykonane bez zgody samego zainteresowania lub na podstawie zgody wydanej przez upoważnioną osobę.
Nawet
przy rutynowych zabiegach pacjent powinien być pytany o zgodę
Ważne!
W razie zagrożenia życia lekarz nie ma obowiązku pytać pacjenta o zgodę na wykonanie zabiegu, który jest konieczny ze względu na stan jego zdrowia
O konieczności uzyskania zgody pacjenta przez lekarza na wykonanie zabiegu lub operacji jest mowa w ustawie z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. nr. 175, poz. 1461 z późn. zm.). Jeżeli pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażania zgody, prawo do jej wyrażenia należy do przedstawiciela ustawowego, a gdy i takiej osoby brak, to decydujące zdanie w takiej sytuacji ma sąd opiekuńczy. Również w przypadku osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej zgodę na przeprowadzenie zabiegu medycznego wyraża przedstawiciel ustawowy. Jeżeli jednak sam zainteresowany jest w stanie ze zrozumieniem wypowiedzieć swoje zdanie w sprawie planowego badania czy zabiegu, konieczne jest ponadto uzyskanie także jego zgody.
Zgoda na piśmie
W przypadku jednak, gdy osoba małoletnia, która ukończyła 16 lat, a także pacjent ubezwłasnowolniony, chory psychicznie lub upośledzony umysłowo, leczy dysponujący dostatecznym rozeznaniem, sprzeciwia się poddaniu zabiegowi medycznemu, nie wystarczy zgoda jego przedstawiciela ustawowego lub faktycznego opiekuna. Dodatkowo musi się jeszcze wypowiedzieć w tej sprawie sąd opiekuńczy. Z kolei pacjenci, którzy nie są w stanie w formie pisemnej wyrazić zgody lub odmowy na przeprowadzenie zabiegu, mogą to zrobić w formie ustnej albo nawet przez takie swoje zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje, jaka jest ich wola.
Badanie lub udzielenie pacjentowi innego świadczenia zdrowotnego bez jego zgody jest dopuszczalne w sytuacji, gdy jego stan zdrowia jest na tyle poważny, że wymaga on udzielenia mu niezwłocznie pomocy medycznej. Taka sytuacja jest dopuszczalna w przypadku tych pacjentów, którym stan zdrowia lub wiek nie pozwalają na porozumienie się z otoczeniem. Brak możliwości uzyskania zgody od chorego, który wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej, musi być odnotowany w jego dokumentacji medycznej.
ZGODA OPIEKUNA
Zgodę na zabieg medyczny wyraża opiekun faktyczny, ustawowy lub sąd opiekuńczy w przypadku:
  •  pacjenta małoletniego, który nie ukończył 16 lat,
  •  osoby ubezwłasnowolnionej,
  •  osoby chorej psychicznie,
  •  upośledzonej umysłowo.
Zabieg o podwyższonym ryzyku
Prawem pacjenta jest również wyrażenie zgody na wykonanie zabiegu operacyjnego lub na zastosowanie przez lekarza metody leczenia lub wykonania badania diagnostycznego stwarzającego podwyższone ryzyko dla pacjenta. Zgoda musi być wyrażona w formie pisemnej. Dotyczy to także małoletnich, którzy ukończyli 16 lat. Jeżeli pacjent małoletni czy osoba ubezwłasnowolniona jest niezdolna do wyrażenia swojej zgody, robi to za nią jej opiekun ustawowy. Gdy ten ostatni nie zgadza się na przeprowadzenie zabiegu medycznego, a ze względu na stan zdrowia chorego jest on konieczny, lekarz musi porozumieć się w tej sprawie z sądem opiekuńczym. On wyraża ostateczną decyzję w tej sprawie.
Zgodnie z ustawą o zawodzie lekarza, może one wykonać zabieg operacyjny lub badanie diagnostyczne o podwyższonym ryzyku bez zgody przedstawiciela ustawowego pacjenta bądź bez zgody sądu opiekuńczego, gdy zwłoka stanowi zagrożenie dla zdrowia lub życia pacjenta. W takim przypadku medyk ma obowiązek, o ile jest to możliwe, zasięgnąć opinii drugiego lekarza, w miarę możliwości tej samej specjalności.
DOMINIKA SIKORA