Pacjent ma prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych, wykonywanych w placówkach medycznych, które mają podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia na ich udzielanie.

Każdy obywatel Polski ma prawo do ochrony zdrowia. Jak wynika z art. 68 konstytucji, państwo ma obowiązek zapewnienia wszystkim obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Państwo szczególną opieką powinno objąć dzieci, kobiety ciężarne, osoby niepełnosprawne oraz w podeszłym wieku. To oznacza, że władze państwa powinny uwzględniać specyficzne potrzeby zdrowotne tych grup społecznych.
Prawo dostępu do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych jest powiązane z obowiązkiem regularnego, comiesięcznego opłacania składki zdrowotnej. W przypadku osób pracujących jest ona potrącana od ich miesięcznego wynagrodzenia.
Prawo
do świadczeń z NFZ ustaje po 30 dniach od dnia wygaśnięcia obowiązku opłacania składki
Uprawnienia członków rodzin
Członkowie rodzin osób objętych ubezpieczeniem zdrowotnym, które same nie opłacają składki zdrowotnej, mają dzięki temu również zagwarantowany dostęp do świadczeń medycznych.
Prawo do świadczeń zdrowotnych przysługuje nie tylko ubezpieczonym w Narodowym Funduszu Zdrowia, ale także:
  •  innym osobom posiadającym obywatelstwo polskie i miejsce zamieszkania na terytorium Polski, które spełniają kryterium dochodowe, o którym mowa w ustawie o pomocy społecznej,
  •  niezależnie od uprawnień z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego wszystkim dzieciom i młodzieży do ukończenia 18. roku życia oraz kobietom w ciąży, w okresie porodu i połogu,
  •  cudzoziemcom na podstawie przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej oraz na podstawie umów międzynarodowych. Osoby, które nie mają ww. uprawnień, mogą ubezpieczyć się dobrowolnie na podstawie umowy zawartej z NFZ. W takim przypadku same opłacają składkę.
Prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych ustaje po 30 dniach od dnia wygaśnięcia obowiązku opłacania składki zdrowotnej do NFZ. W przypadku uczniów, którzy ukończyli szkołę średnią lub wyższą, prawo do bezpłatnej opieki medycznej wygasa po upływie czterech miesięcy od zakończenia nauki lub wykreślenia z listy uczniów lub studentów.
Osoby bezdomne
W przypadku osób, które są bezrobotne lub nie mają żadnego innego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego składka jest opłacane prze państwo (np. za pośrednictwem gmin). Dzięki temu również one mają prawo do bezpłatnych świadczeń. Muszą jednak wystąpić ze specjalnym wnioskiem np. do gminy o pokrycie kosztów na wykonanie planowego zabiegu lub operacji. Zgodnie z ustawą z 27 sierpnia 2004 r. o finansowaniu świadczeń zdrowotnych ze środków publicznych (Dz.U. nr 210, poz. 2135 z późn. zm.) decyzje w tej sprawie wydaje wójt (burmistrz lub prezydent). Jeżeli do placówki ochrony zdrowia trafia nieubezpieczony pacjent z zagrożeniem zdrowia lub życia, który wymaga natychmiastowej pomocy, to o pokrycie kosztów jego leczenia występuje sam świadczeniodawca. To on składa odpowiedni wniosek do wójta (burmistrza lub prezydenta) o refundację kosztów udzielonych bezdomnemu świadczeń medycznych.
Niezbędne potwierdzenie
Pacjent, który chce uzyskać bezpłatne świadczenie opieki zdrowotnej, ma obowiązek przedstawienia świadczeniodawcy dokumentu potwierdzające jego prawo do tych usług. Dowodem ubezpieczenia jest każdy dokument, który potwierdza, że składka na ubezpieczenie zdrowotne jest regularnie opłacana. Takimi dokumentami są:
  •  dla osób pracujących i członków ich rodzin, zgłoszonych do ubezpieczenia - aktualna rodzinna legitymacja ubezpieczeniowa albo zgłoszenie do ubezpieczenia (druk ZCZA lub ZCNA) wraz z ważną (podstemplowaną) legitymacją studencką lub szkolna w przypadku osób jeszcze uczących się,
  •  legitymacja emeryta lub rencisty, a dla osób jeszcze jej nie posiadających - odcinek emerytury lub renty,
  •  w przypadku studentów ubezpieczonych przez uczelnie - ważna legitymacja studencka wraz z dokumentem potwierdzającym zgłoszenie do ubezpieczenia,
  •  dla osób pracujących na własny rachunek i ubezpieczających się w NFZ dobrowolnie - aktualne potwierdzenie przelewu składki.
Dzięki przedstawieniu świadczeniodawcy jednego z wyżej wymienionych dokumentów automatycznie potwierdzamy nasze prawo do bezpłatnych usług medycznych. W przypadku stanu nagłego, czyli gwałtownego pogorszenia stanu zdrowia lub zagrożenia życia, dokumenty te pacjent może przedstawić w późniejszym terminie, nie później jednak niż 30 dni od daty rozpoczęcia udzielania mu świadczeń, o ile chory nadal przebywa w szpitalu. Jeśli jest to niemożliwe (np. w przypadku osób samotnych), dokument taki pacjent musi dostarczyć maksymalnie po siedmiu dniach od wyjścia ze szpitala. W razie jego nieprzedstawienia chory zostanie obciążony kosztami udzielonego mu świadczenia. W przypadku dziecka do szóstego miesiąca życia taki dokument nie jest potrzebny, ale w tym czasie rodzice powinni wyrobić mu numer PESEL.
CZŁONKOWIE RODZINY
Za członka rodziny uznaje się dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuka albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej, do ukończenia przez nie 18. roku życia, a jeżeli kształci się dalej, do ukończenia 26 roku życia, natomiast jeżeli ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi bez ograniczenia wieku, a także małżonka i wstępnych pozostających z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.
DOMINIKA SIKORA